Skip to main content

የሚከፈላቸውና የማይከፈላቸው ‹አዳሪዎች›


‹አዳሪ› የሚለውን ቃል የተዋስኩት ከአበባው መላኩ ጣፋጭ የግጥም ስብስብ ውስጥ ነው፡፡ ከግጥሞቹ ስንኞች ጥቂት ቆንጥሬ ጀባ ልበላችሁና ወደጽሁፌ ልንደርደር፡፡

‹‹… ሴትነቴን ወደው፣ እኔነቴን ንቀው፣
በፍቅሬ ተማርከው ገላዬ ስር ወድቀው፣
‹እን’ደር› ይሉኛል በስሜት ታውረው፣
እነሱ ቀድመውኝ በወንድነት አድረው፡፡…››

ጽሁፉ ወንደኛና ሴተኛ አዳሪዎችን ይመለከታል፡፡ በዚህ ወግ ውስጥ እስከዘለቅን ድረስ ‹አዳሪ› ማለት በሴሰኝነት የተጠመዱ ወንዶችና ሴቶችን እንጂ ከተቃራኒ ፆታ ጓደኛቸው ጋር ያደሩ እና የሚያድሩ ሰዎችን አይመለከትም፡፡

በመጀመሪያ ፍቅር ስለመስራት
ተላፅቆ፣ ግብረስጋ ግንኙነት፣ ሩካቤ ስጋ ወይም ወሲብ የሚሉ ቃላቶች ተመሳሳይ ትርጉም ይሰጡታል - እኔ ግን ፍቅር መስራት የሚለውን መጠቀም እመርጣለሁ፡፡ ምክንያቱም ፍቅር መስራት በሁለት የሚፋቀሩ ጥንዶች መካከል የሚፈፀም፣ ጥንዶችን የእውነትም አንድ የሚያደርጋቸው ተፈጥሯዊ ስጦታ ነው፡፡

ወሲብ ተፈጥሯዊ ነገር ነው፤ የሰው ልጅ በእውኑ ቢታቀብ በሕልሙ ይወስባል፡፡ ነገር ግን ካገኙት ሰው ጋር ሁሉ ቢወድቁ በሃይማኖታዊ ሚዛን አመንዝራነት፣ በማሕበራዊ እሴትና ስነልቦና ሚዛን ሴሰኝነት፣ በጤና ሳይንስ ሚዛን ለበሽታ ራስን አሳልፎ መስጠት ነው፡፡ በሁሉም መመዘኛ ሲለካ ‹ትክክል አይደለም፡፡› ለዚህ ነው ተፈጥሯዊ የወሲብ ጥያቄን በፍቅር መስራት ልንወጣው የምንገደደው፡፡

ሆኖም ግን ስህተቱ [ቢያንስ በዚህ ዘመን ስሌት] ከሁሉም ጋር መውደቅና ገላንም፣ ራስንም ማርከሱ እንጂ ከሚወዱት ሰው ጋር ፍቅር መስራቱ አይደለም፡፡ በእኔ አመለካከት 18 ዓመት የሞላው ማንኛውም ሰው እድሜዋ ከደረሰች ሴት ጋር ፍቅር ከሰራ፥ ሁለቱም ተፈጥሮ የለገሳቸውን መክሊት ተጠቀሙበት እንጂ ምንም ስህተት አልሰሩም፡፡

የወሲብ ኮንትሮባንድ
በእኛ የኢትዮጵያውያን የአፍ ባሕል ፍቅር መስራት አጠያፊ ነገር ነው፡፡ አጠያፊነቱ ግን ተግባራዊነቱን አላገደውም፡፡ በገጠሪቷ ኢትዮጵያ መወሻሸም የሚያኮራ እሴት ያህል በርካታ ግጥሞች ይገጠሙለታል፣ ቅኔ ይዘረፍለታል፣ ዘፈን ይዘፈንለታል፡፡

ከሕዝብ ተውሳ ባለክራሯ አስናቀች ወርቁ ካቀነቀነችው ውስጥ ለአብነት እንጥቀስ፡-

‹‹… ባልም አላገባ እጅግም አልቸኩል፣
የነእሜትዬን ባል እገባለሁ የእኩል፡፡…
ባልም አላገባ ጨውም አልደቁስ፣
እንዲሁ እኖራለሁ ዓለምን ሳጨስ፡፡››

በከተማዎች፣ ከአዲስ አበባ ወጣ ያላችሁ እንደሆነ ደግሞ (በተለይም ወደደብረዘይት እና ናዝሬት)፣ የጭፈራ ቤቶቹና የሴተኛ አዳሪዎቹን ሁሉ ስትመለከቱ ‹እነዚህ ሁሉ በልተው ያድራሉ?› ብላችሁ ትጠይቁ ይሆናል - ሁሉም በየፊናቸው አትራፊ ናቸውና አትስጉ፡፡ የስርቆሽ ቤቱቹ አበዛዝ ደግሞ የጉድ ነው፡፡ ታዲያ የእነዚህን የስርቆሽ ቤቶች ስታዩ ‹የሚሰርቁት እነማን ናቸው?› ለሚለው ጥያቄ መልሱ ባለትዳሮች ሁኖ ታገኙታላችሁ፡፡ እዚህ ጋር ቆም በሉና የሚከተለውን ጠይቁ፡-

‹‹እስኪ ግን ራሳችንን ‹ጨዋ› አድርገን ከምንቆጥረው ኢትዮጵያውያን የፈለቁ ባለትዳሮች ውስጥ ስንቶቹ በፍቅር ይሰርቃሉ? ስንቶቹ አባቶች ከውጪ ልጅ አምጥተው ቤተሰብ በጥብጠዋል? ስንቶቹ እናቶች የልጆቻቸውን አባት ከልጆቻቸውም፣ ከባሎቻቸውም ደብቀው ዘልቀዋል? ስንቶቹ ልጆች - ወላጅ ልጄ ሴት/ወንድ አያውቅም/አታውቅም - ሲላቸው ከርመው ያልተጠበቀ ልጅ ይዘው ከች ብለዋል? ስንቶቹ በስርቆሽ   ወሲብ በሽታ ሸምተዋል?››
የማይከፈላቸው አዳሪዎች
በእኔ እምነት የሚከፈላቸው አዳሪዎች አንድኛውን እንጀራ አድርገውታልና አይፈረድባቸውም፡፡ ብዙዎቹ የሚከፈላቸው አዳሪዎች ችግር ተፈጥሯቸውን እንዲቸበችቡ አስገድዷቸዋልና ይሻላሉ፡፡ የዚህ ጽሁፍ ትኩረት ዓላማ የሆኑት ግን የማይከፈላቸው አዳሪዎች ናቸው፡፡

የማይከፈላቸው አዳሪዎች ወሲብን እንደጀብዱ የሚቆጥሩት፣ ካገኙት ወንድ እና ሴት ጋር በቅፅበት አንሶላ የሚጋፈፉት፣ ፍቅረኛ ወይም የትዳር አጋራቸውን ሸውደው እቤት ያለውን ውጪ የሚፈልጉት ናቸው፡፡ እስኪ ዛሬ እንኳን መደባበቅ ይቅርና እውነቱን እንጠያየቅ፤ ‹‹በፍቅረኛዋ ወይም በትዳር አጋሩ ላይ የማይወሰለት ማን አለ?››

እውነቱን ለማውራት ከቆረጥን የሚወሰልቱ ሰዎች በመዲናችን ከሃምሳ በመቶ መብለጣቸው የማያጠራጥር ነው፡፡ እንዲያውም አሁን ‹ወስላታ› የሆነ እና ‹ወስላታ ያልሆነ› ሰው ልዩነታቸው - ‹የተነቃበት› እና ‹ያልተነቃበት› ወስላች ወደመሆን እየተሸጋገረ ነው፡፡ ፍቅረኛዋን ‹የት ገባህ? የት ወጣህ?› እያለች የምትቆጣጠረዋ ሴት በአገኘችው ክፍተት ከሥራ ባልደረባዋ፣ ከጎረቤቷ ትሰርቃለች፡፡ በመስክ ስራ ከአዲስ አበባ የሚወጣው አባወራ ከተገኘችው ሴት ጋር አሸሸ ገዳሜ ሲል ያድራል፡፡

አሁን በሃገራችን የሚበዙት የሚከፈላቸው አዳሪዎች ሳይሆኑ የማይከፈላቸው አዳሪዎች ናቸው፡፡

ችግሩ መኖሩን እያንዳንዳችን እናውቀዋለን፡፡ መንስኤውን አናውቀው ይሆናል፡፡ በኔ እምነት የማይከፈላቸው አዳሪዎችን የፈጠረው መታፈን የበዛበት ባሕላችን ነው፡፡

  • በተፈጥሯዊ የወሲብ ጉዳዮች ላይ በግልጽ ማውራት አለመቻላችን ከአንዱ ቤት ሌላው ቤት የተለየ ነገር ያለ እንዲመስለን ያደርጋል፣
  • ጥንዶች ወይም ባለትዳሮች በወሲብ ፍላጎቶቻቸው ዙሪያ በግልጽ መወያየትን እንደነውር በመቁጠራቸው እርካታ ፍለጋ ውጪ እንዲያማትሩ ያደርጋል፣
  • ልጆች የተፈጥሮ ጥያቄን በጥንቃቄ እንዲመልሱ በመመከር ፋንታ ‹‹እንዳታደርግ/እንዳታደርጊ›› ብሎ ማፈኑ ላልተፈለገ እርግዝና ወይም በሽታ ሊዳርጋቸው በሚችል ስርቆት ውስጥ እንዲወድቁ ያደርጋል እና
  • ሌላም፣ ሌላም፡፡

ታዲያ ችግሩ ይኼ ነው ካልን መፍትሄውስ ብለን መጠየቃችን አይቀርምና መፍትሄ የምለውን ልጠቁማችሁ፡፡ እናንተም የራሳችሁን መንስኤና መፍትሄዎች በአስተያየቶቻችሁ እንደምትጠቁሙ ተስፋ አደርጋለሁ፡፡

መፍትሄው፡- የተፈጥሮ ጥያቄን ለማፈን ከመጣር ይልቅ በግልፅ ማውራት ብቻ ነው!!! ግልፅ ለማድረግ ያክል ወሲብ በክልከላ የሚቀር ነገር አይደለምና አንከልክል ነገር ግን እንዴት እናድርገው ብለን እናውራ፡፡ ስናወራው እኮ የኛ ችግር የፍቅረኛችንም ችግር ሆኖ እናገኘዋለን፡፡ መፍትሄውም በያንዳንዳችን እጅ፡፡

Comments

  1. Well said. I agree with your proposition that the problem is 'በወሲብ ጉዳዮች ላይ በግልጽ አለማውራት'. If so, then the solution will be 'በግልፅ ማውራት'.

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

The "Corridor Development" is a Façade of the Prosperity Party

Befekadu Hailu I have seen a news report claiming that 40% of central Addis Ababa will be demolished for the corridor development; I am not able to confirm the validity of the news but it sounds real to me given the size of massive operations in the demolition of old neighborhoods and construction of bike lanes, green areas, and glittering street lights. I like to see some beauty added to my city but cannot help mourning the slow death of it too. Addis Ababa was already in a huge crisis of housing and the demolition of houses is exacerbating it. Apparently, Prime Minister Abiy Ahmed is eager to showcase his vision of prosperity by demonstrating how fast his administration can do magic by beautifying the front sides of the streets with lights, new pavements, and painted fences ("to fake it until he makes it" in my friend's words). Therefore, he and his party do not care about the miserable human stories behind the scenes and they will harass you if you tell it (Azeb Woku...

መጽሐፍ የሚወጣው፣ የተዋነይ ዘ ጎንጅ 5 መሥመር ቅኔ

ጎንጅ ቅኔ ያጠናበት ደብር ሥም ነው። ደብረ ጥበብ ጎንጅ ቅዱስ ቴዎድሮስ ገዳም። ተዋነይ የባለቅኔው ሥም ነው። (የግዕዝ ትርጉሙ "ዋናተኛ" ማለት ነው።) ሊቁ ተዋነይ የልኅቀቱን ያክል እምብዛም አይወራለትም፤ ነገር ግን በዘመኑ ወደር የሌለው ልኂቅ ስለመሆኑ ሥራው ይናገራል። የሕይወት ተፈራ "Mine to Win" የተሰኘ ድርሰት መቼቱን በዐፄ ዮሓንስ ንግሥና ዘመን፣ በጎጃም/ጎንደር የቅኔ መማሪያ ደብሮች ያደረገ ልብወለድ ነው። ልቦለዱ የቅኔ ትምህርት ስርዓትን ያስተዋውቀናል፤ በበኩሌ የቅኔ ትምህርትን እና የቅኔ ሊቃውንት ታላቅነት ቀድሞ ከነበረኝ ግንዛቤ የበለጠ እንዲሆን አድርጎኛል። በተለይ የተዋነይ ዘ ጎንጅ (በውኑ ዓለም የነበረ ባለቅኔ) ተከታይዋ አምስት መሥመር ቅኔ መጽሐፍ የሚወጣት እንደሆነች ልቦለዱ አሳሰበኝ። ወይም በአጭሩ ብዙ ምዕራባውያን ስንት መጽሐፍ የጻፉለት ፍልስፍናን በአምስት መሥመር ይዟል። የቅኔው ትርጓሜ የመጽሐፍ ቅዱስን እና የመጽሐፍ ቅዱሱን ፈጣሪ ኅልውና ይሞግታል። “የአምን ወይገኒ ኵሉ ዓለም በዘፈጠረ ለሊሁ ብዙኃን እንዘ ይገንዩ ይስግዱ ቅድሜሁ ለነጽሮ ዝኒ ነገር እሥራኤል ከመይፍርሑ ሙሴ ፈጠረ ፈጣሪሁ ወ ፈጣሪ ፈጠረ ኪያሁ።” (ተዋነይ ዘ ጎንጅ። ምንጭ፣ሕይወት ታደሰ ወደአማርኛ የተረጎመችው የሕይወት ተፈራ መጽሐፍ) ትርጉሙን በኋላ እመለስበታለሁ። ስለተዋነይ መጀመሪያ የሰማሁት የበውቀቱ መጽሐፍ ላይ ነበር። እሱም በጨረፍታ - “የሌሊት ዜማዎች” የሚለው ግጥሙ ውስጥ። በውቀቱ ተዋነይን በግጥሙ ግርጌ ማስታወሻው አስተዋውቆን ያልፋል፣ “ተዋነይ በቅኔ ቤት አፈ ታሪክ ሞትን በግዝት ለሰባት ዓመታት ያቆመ ጀግና ነው"። ከዚያ በኋላ፣ አዲስ አድማስ ላይ የወጣ አንድ ጽሑፍ ተዋነይ የተላከበትን ...

የልጅ ሚካኤል አዲስ አበባ

በፍቃዱ ዘ . ኃይሉ “የአዲስ አበባ ብሔርተኝነት” ቢኖር ኖሮ መሪው ልጅ ሚካኤል ይሆን ነበር። አሁን አሁን እሱ ስለ አዲስ አበባ የዘፈናቸውን ዘፈኖች ቁጥር ራሱ በትክክል መቁጠር ይቸግረኛል። ለአዲስ አበባ ከተዘፈኑ ዘፈኖቹ ውጪም በየዘፈኑ ውስጥ የሚጨማምራቸው መልዕክቶች በራሳቸው መወድሰ አዲስ አበባ ናቸው። ለምሳሌ፣ በቅርቡ በለቀቀው ‘አዲስ አራዳ’ በተሰኘው አልበሙ ውስጥ ‘የድሬ ልጅ’ የሚል ዘፈን አለው። ዘፈኑ የተዘጋጀው ያው የአዲስ አበባ እህት ተደርጋ የምትቆጠረውን ድሬ ዳዋን ለማወደስ ነበር። ልጅ ሚካኤል ግን የአዲስ አበባ ፍቅሩ ያመልጠውና የሚከተለውን ያቀነቅናል፦ “መጣልሽ በሏት፣ ድሬ ድረስ፣  ከአዱ ገነት፣ ከሸገር፣ ከአዲስ ደረሰ፣... የሸገር ልጅ አራዳ ነው፣ ሰው አክባሪ፣ ሰው ወዳዱ፣ ቀላጅና ተረበኛ፣ ፍቅር ይዞ የሚተኛ፣ ‘አለው’ የለ፣ ‘የለው’ የለ፣ ከሁሉ ጋ፣ ግባ ጀባ...፤” ፤ ልጅ ሚካኤል በዚህ አልበሙ ብቻ አዲስ አበባን የሚያውድሰባቸው ሌሎችም ዘፈኖች አሉ፤ ‘ አዲስ አራዳ ’ የሚለው የአልበሙ መጠሪያ እና ‘ሸገር’ የሚሉት ዘፈኖቹ ዋነኞቹ ናቸው። ታዲያ እንዲህ በአዲስ አበባ ፍቅር የሚቃጠለው ልጅ ሚካኤል "ሊነግረን የሚፈልገው ምንድን ነው?" የሚለው ጥያቄ ደጋግሞ ይመጣብኛል። ይህ የልጅ ሚካኤል አዲስ አበባ ምንነትን ለመረዳት የሚጥር ፖለቲካዊ መጣጥፍ ነው። ‘አዲሱ አራዳ’ ማነው? በዚህ ዘፈኑ በብዙዎቻችን ዕድሜ የትዝታ ማኅደር ውስጥ የሚገኙ ነገር ግን በአዲስ አበባ ልማት ሥም የፈረሱ እና እየተረሱ ያሉ ሰፈሮችን ሥም ያነሳሳል። ዘፈኑ በግጥሙም በዜማውም፣ የሐዘን እንጉርጉሮ ያለበት ነው። ምሳሌ እንውሰድ፦ “ጨርሰሽ ስትወጪ ከቡፌ ዳ’ላጋ፣ ጠብቂኝ እንዳልል፣ ቆመሽ መሐሙድ’ጋ፣ አገር ...