Are Revolutions Meant to be Betrayed?

Revolutions are usually portrayed as the most heroic acts that can be done by a generation. Some say that they are simply shortcuts for evolution which bring immediate changes by shaking the status quo that, otherwise, might take long to; others say they are only good in clearing the way for real changes.: Only a few say revolutions are means in which you throw away the evils you know to put in the evils you don't know.

During revolutions, things happen so fast that one can't actually have control nor even clear understanding of what is going on. Post revolutionary eras are mostly unpredictable. Pre-revolution is the best course of any revolutionary progress; it engages wide range of  popular participation and is determined to a goal of laying tyranny down. That's not the same for post revolution era.

Revolutionaries don't usually talk to each other what kind of change they've to bring. Even if they do, they care less for the differences existed between them. They just work together to topple whom they call an obstacle for their esteemed change.

This working together towards different goal brings a problem when they succeed. It's true that predators agree until they will have to split their prey. After a revolution, come other successive revolutions. This is either because each revolutionary wants to take the key position to bring about their change or because the thrown ones want to come back in different colors.

Revolutions are participatory. Like the man behind the Jan 25/2011 Egypt revolution, Wael Ghonim, said it, they help in realizing “the power of the people is greater than the people in power". However, no one can surely tell not only whether the revolutionary people owns the fruit of the revolution or not; but also whether the change is for good or not. Now - 3 years after the revolution, in Egypt, Wael Ghonim's  name is labeled as “foreign agent" and he is living in Dubai. If he goes back to Egypt, he will join his friends in jail. Friends of Mubarek are now back in power.

ዴሞክራሲ፣ ልማታዊ መንግሥትና መገናኛ ብዙኃን (የሲምፖዚየሙ አያዎ)

ከመሐል እንጀምር፤ ዶ/ር ያዕቆብ ጥያቄ እየጠየቁ ነው፡፡ ‹‹እንዳለመታደል ሆኖ ከኢትዮጵያ የማጣቅሰው ፕሬዚደንት ኖሮ አያውቅም›› አሉ፤ ከእርሳቸው በፊት ብዙዎች የቀድሞው ጠቅላይ ሚኒስትር መለስ ዜናዊን እያጣቀሱ ስለነበር አባባላቸው ፈገግ ያሰኛል፡፡ ሲቀጥሉ ‹‹የቀድሞው የአሜሪካ ፕሬዚደንት ሩዝቬልት ከነጻ ፕሬስ እና ከነጻ ምርጫ አንዱን ምረጡ ቢባሉ የቱን ይመርጣሉ ሲባሉ ‹I will take my chances with free press› አሉ›› የሚለውን በማስታወስ የነጻ ፕሬስ ወሳኝነትን አሳሰበው አስተያየታቸውን ሰጡ፡፡

ይህ የሆነው ባለፈው ቅዳሜ (ጥር 17/2006) በኢንተር ኮንትኔንታል ሆቴል የአዲስ አበባ ዩንቨርስቲ የጋዜጠኝነት ት/ቤት የድኅረ ምረቃ ተማሪዎች ያዘጋጁት ሲምፖዚየም ላይ ነው፡፡ ሲምፖዚየሙ የተዘጋጀው ‹‹የዴሞክራሲያዊ ልማታዊ መንግሥት እና መገናኛ ብዙኃን ግንኙነት (Nexus)›› በሚል ርዕስ ሲሆን በመወያያ ጽሑፍ አቅራቢነት እና በታዳሚነት የመንግሥት ኃላፊዎች፣ የተቃዋሚ ፓርቲ አባላት፣ የግል እና የመንግሥት ሚዲያ ሰዎች ተገኝተዋል፡፡ የጽሑፍ አቅራቢዎቹ የጋዜጠኝነት ት/ቤቱ ኃላፊ ዶ/ር አብዲሳ ዘርኣይ፣ የፋና ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬት አ.ማ. ዋና ሥራ አስኪያጅ አቶ ወልዱ ይመሰል፣ የኢዴፓ የቀድሞ ፕሬዚደንት አቶ ሙሼ ሰሙ፣ የሕዳሴው ግድብ አስተባባሪ ኮሚቴ ም/ዋና ዳይሬክተር አቶ ዛዲቅ ኣብርሃ እና የፎርቹን ጋዜጣ የጋራ ባለቤት እና ዋና አዘጋጅ ታምራት ገ/ጊዮርጊስ ነበሩ፡፡

የፕሮግራሙ ታዳሚ ከነበሩት ውስጥ ደግሞ እነ ዶ/ር ዳኛቸው፣ አቦይ ስብሓት፣ ሽመልስ ከማል፣ ዶ/ር ነጋሶ ጊዳዳ፣ የአንድነት ፓርቲው ሀብታሙ አያሌው እና ሚሚ ስብሓቱን የመሳሰሉ ሰዎች ይጠቀሳሉ፡፡

የሲምፖዚየሙ ፋይዳ

ዶ/ር አብዲሳ ዘርኣይ በመግቢያ ንግግራቸው ላይ ‹‹የዝሆኑን እና የሦስቱን ዓይነስውራን ታሪክ›› አጣቅሰዋል፡፡ አንዱ እግሩን ዳብሶ ዝሆን አጭር ቀጭን ነው ሲል፣ ሁለተኛው ኩምቢውን ዳብሶ ዝሆን ረዥም ቀጭን ነው ሲል፣ ሦስተኛው ደግሞ ሆዱን ዳብሶ ወፍራም ድብልብል ነው ሲል ሁሉም ትክክለኛውን ዝሆን ሳይረዱ ቀሩ ካሉ በኋላ የሌላ ሰው አባባል ተውሰው ‹‹ስንተባበር ሙሉውን ዝሆን እናያለን›› ብለው የሲምፖዚየሙን ፋይዳ ለማስረዳት ሞክረዋል፡፡

ብዙ የሲምፖዚየሙ ታዳሚዎች በዝግጅቱ እና ስብጥሩ መደሰታቸውን ተናግረዋል፡፡ ዶ/ር ዳኛቸውም ይህንኑ ሙከራ አወድሰው ነገር ግን የስብጥሩን ንፅፅር ሲመለከቱ የአለቃ ደስታ አባት ነገዎ የተናገሩት ትዝ እንዳላቸው በቀልድ አውስተዋል፡፡ አቶ ነገዎ የመጀመሪያዎውን የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ምክር ቤት አባላት ከተመለከቱ በኋላ ‹‹እነዚህ ሰዎች የሚመክሩ ናቸው የሚመከርባቸው?›› ብለው ጠይቀው ነበር በማለት፡፡

ልማታዊ መንግሥት እና ዴሞክራሲ፤ ምንና ምን ናቸው?

ዓይኔ ነው ላይኔ?

ባለፈው ሰሞን ‹ታምራት ላይኔ ታስሮ ከርቸሌ ሲገባ ያየው የደርጉ ለገሠ አስፋው “ዓይኔ ነው ላይኔ" አለ› የሚል የፌስቡክ ቀልድ ሰምቼ በሳቅ ፍርስ ብዬ ነበር። ዛሬ አመሻሽ ላይ ቤቴ እየገባሁ ሳለ የሰማሁት ነገር ደግሞ ለገሠን በቀልዱ ላይ እንደገረመው ዓይነት አስገረመኝ።

“ልማቱ በተፋጠነበት፣ አስተዳደሩ ኮሽ በማይልበት" ~ ምን ነካው ቄሱ?

ሰፈሬ “የማርያም ጠበል" የሚባል አለ፤ የማርያም ቤተክርስትያን ታቦት ትላንት ጠበሉጋ መጥቶ ያድርና ዛሬ ይመለሳል። ስለዚህ መንገዴ በሰው ተጥለቅልቋል። ዘማሪዎችና ከነሱ በጎላ ድምፅ ሰባኪው ሲያስተምር በቅርብ ርቀት ከታቦት ማደሪያው አካባቢ ይሰማኛል። በመሐል የሆነ ቃል የሰማሁ መሰለኝ። ጆሮ ሰጠሁት፣ አዎ ደገመው። ስለልማት እያወራ ነው። ስለየቱ ልማት?

“ልማቱ እንዲህ እየተፋጠነ እንዴት አልናገርም?" ብሎ ጠየቀ። የሚመልስለት አልነበረም፤ ሰባኪ ለነገሩ ይናገራል እንጂ አያዳምጥም። ከዚያ፣ “ልማቱ በተፋጠነበት፣ አስተዳደሩ ኮሽ በማይልበት፣ አምልኮ በማይከለከልበት…" እያለ ቀጠለ፤ ንግግሩ እሱን ግምት ውስጥ ከመጣል በላይ ፋይዳ ያለው ግን አይመስልም። ‹ተመልሼ የዚህን ሰው ድምፅ ልቅረፅ ይሆን ወይስ ይለፈኝ› እያልኩ ወደፊት ማዝገሜን ቀጠልኩ። በተዳጋጋሚ “ልማት" የሚለው ቃል የሚጠቀስበት እና ተገንብቶ ያላለቀው “ባቡር" ሳይቀር ስሙ የተነሳበት “ስብከት" እየራቀኝ እየራቀኝ መጣ። ኋላ ላይ ያሳሰበኝ ደግሞ ‘ሰባኪው ካድሬ ሆኖ ነው ወይስ ካድሬው ሰባኪ ሆኖ’ የሚለው ነው። ዛሬ ጠዋት ደግሞ በድምፁ ሌላ ሰባኪ እንደሆነ የለየሁት ሰው ሃይማኖታዊ ብቻ የሆነ ነገር ሲናገር እየሰማሁ አለፍኩ። ሆኖም የማታው አልወጣልኝም።

በዚህ ዓይነት ኢሕአዴጉም፣ ካድሬ–ቄሶቹም ከቀጠሉበት ከዛሬ 10 ዓመት በኋላ የሚኖረው ስብከት እንዲህ ሊሆን ይችላል፡-

“እግዚአብሔር አዳምን ከፈጠረ በኋላ ‘አዳም ብቻውን መሆኑ ልማታዊ አይደለም፤ ስለዚህ ልማታዊት አጋር እንፍጠርለት’ ብሎ ሔዋንን ፈጠራት።

“ከዚያም ልማታዊ ዴሞክራሲ* ይተገበርባት በነበረችው በኤደን ገነት በተድላ እና ደስታ እንዲኖሩ ተፈቀደላቸው። ሆኖም አዳም እና ሔዋን የኒዮ–ሊበራሊዝም አስተሳሰብ ተፀናውቷቸው አትብሉ የተባሉትን እፀ–በለስ እንደ ሳጥናኤል ባሉ የውጭ ኃይሎች ግፊት በመብላታቸው እና ቀዩዋን መሥመር በማለፋቸው ምድር ወደተባለ እስር ቤት ተጣሉ።

“ይህ በሆነ በአምስተኛው ሺሕ አምስት መቶ ዓመቱ እግዚአብሔር አንድያ ልጁን ወደምድር በመላክ ልቡ በኒዮ-ሊበራሊዝም አስተሳሰብ የሸፈተውን አዳምን ሞቶ ወደገነት እንዲገባ መስዋዕትነት ከፈለለት፡፡ አዳምም ሰይጣን ከዚህ ጭንቅ ያወጣኛል፣ በፈጣሪ ላይ ጫና አድርጎ ያስፈታኛል ብዬ አምኜ በድፍረት ለፈፀምኩት ስህተት እግዚአብሔር ይቅር ይበለኝ ብሎ ለመነ፡፡

“ሆኖም፣ አዳም መልሶ፣ መላልሶ ወደኒዮ-ሊበራሊዝም ፊቱን ማዞሩን አላቆመም ነበር፡፡ ስለሆነም እግዚአብሔር ሌላኛው ልጁን መሲሕ መለስ ዜናዊን ወደምድር ላከ፤ ቅዱስ መለስ ዜናዊም ስለዝቡ ደኅንነት በረሃ ለበረሃ እየተንከራተቱ ታንክ ተደግፈው መጽሐፍ አነበቡ፡፡ ከዚያም ለሕዝባቸው አብዮታዊ ዴሞክራሲን ሲያስተምሩ ኖረው ተሰዉ፡፡”

---
* ልማታዊ ዴሞክራሲ ድኅረ መለስ ዜናዊ አብዮታዊ ዴሞክራሲ ነው። ኢሕአዴግ ‹አብዮታዊ ዴሞክራሲ›ን በ‹ልማታዊ ዴሞክራሲ› መተካቱን ተከትሎ ኢሕአዴግ የሚለውም ኢሕለዴግ በሚል ቢተካ ጥሩ  እንደሆነ በጥምቀት በዓል ላይ የተገኙ አንዳንድ ምዕመናን ተናግረዋል። (በነገራችን ላይ፣ ‹አብዮታዊ ዴሞክራሲ› በዚህ ወር ሕትመቱ ተቋርጧል፤ ‹ልማታዊ ዴሞክራሲ› ሆኖ ይመለስ ይሆን?)

What about the right to be heard?

Following the 2010 national election, I have crunched the numbers of votes in Addis Ababa to find out that '11 out of 23 seats should've be taken by oppositions had it been proportionally that our voices are counted or represented.' Knowing that almost half of Addis Ababa's election participants in 2010 voted to oppositions, it is sad to also know that their voices are represented by only a single man in the house of representatives.

In addition, no one has the confidence to say the dissidents in Ethiopia either have other means to express their alternatives as to how they want their country should be built or even how they want to live their life. The public school of discourse, which is the media, and civil societies are incapacitated.

Nevertheless, the question is not limited to have a means of expressing oneself. People manage their ways of doing it anyway. That's how and why social media are now playing pivotal role in breaking news and creating hot discussions especially in authoritarian countries including Ethiopia. So, the question remains to be: 'is the government listening?'

The constitution grants the freedom to expression and when it is violated, people shout out referring to the article. If democracy is about popular participation and if Ethiopia didn't shut its doors for democracy then how is it possible to ensure that the people's voices are heard?

Freedom of speech is crucial. However, what is most crucial is to be heard. Where is this 'right of people to be heard' by the government they appointed? Or, where is the obligation of the government to hear its people? Because, last time I checked, people speak to be heard.

የዶጋሊ ድል

    የውጭ ጸሐፊዎች ስለአድዋ ሲጽፉ የአድዋ ጦርነት እያሉ ነው የሚጽፉት፤ እኛ ግን የአድዋ ድል ነው የምንለው፡፡ ማስታወስ የምንፈልገው ድሉን እንጂ ጦርነቱን አይደለም፡፡ የዶጋሊ ድልንም በብዛት የጻፉት የውጭ ጸሐፍት ባብዛኛው ‹የዶጋሊ ጦርነት› እያሉ ነው የሚተርኩት፤ ልዩነቱ እኛም እነሱኑ ተቀብለን ታሪኩን የዱጋሊ ጦርነት እያልን ማስታወሳችን ነው፡፡ ነገር ግን ጦርነቱ በእኛ ድል አድራጊነት እስከተጠናቀቀ ድረስ ልክ እንደአድዋው ሁሉ ‹የዶጋሊ ድል› ብለን መተረክ ይኖርብናል፡፡ በእርግጥም የዱጋሊ ድል ታሪካዊ ፋይዳ ከአድዋ ድል የሚተናነስ አይደለም፡፡  

ልክ የዛሬ 127 ዓመት ወደኋላ፣ ጥር 18/1879 በራስ አሉላ የሚመራው የኢትዮጵያ ጦር፣ አውሮጳውያን ብዙም ያልተዘጋጀ እያሉ የሚጽፉለትን ነገር ግን በ23 የጦር አመራሮችና በ477 ወታደሮች የተገነባውን ሠራዊት በ10,000 ጦርና ጋሻ እና ጥቂት ቆመህ ጠብቀኝ የታጠቁ አርበኞች ድል ነሳቸው፡፡ ይህ ጦርነት ነበር የአድዋውም፣ የማይጨዉም ጦርነት የቂም መንስኤ እና የድል ዕድል፡፡  

ዶጋሊ፣ በዛሬዋ የኤርትራ ምድር ላይ የምትገኝ መሬት ናት፡፡ ደርግ የዶጋሊ ድል በዓልን ሕዝባዊ በዓል ሆኖ እንዲከበርማድረግ ብቻ ሳይሆን፣ በዶጋሊ የመታሰቢያ ኀውልት እንዲቆም አድርጎ ነበር፡፡ ጣሊያኖችም በጦርነቱ ለተሰዉ ወታደሮቻቸው ሮም ላይ የመታሰቢያ ኀውልት አቁመውላቸዋል፡፡ የዶጋሊው የድል ኀውልት ግን የሕዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ (ሕግሓኤ) ደርግን አሸንፎ ኤርትራን ሲቆጣጠር ኀውልቱን አፍርሶታል፡፡  

አመክሮና በቀለ ገርባ

 በዘላለም ክብረት

የኦሮሞ ፌዴራላዊ ዴሞክራሲያዊ ንቅናቄ (ኦፌዴን) ምክትል ሊቀመንበርና የኢትዮጵያ ፌደራላዊ ዴሞክራሲያዊ መድረክ ስራ አስፈፃሚ የነበሩት “ህጋዊ የፖለቲካ ፓርቲን ሽፋን በማድረግ  የአሸባሪ ቡድን የሆነው ኦነግ አባል ሆነዋል” በሚል ክስ ተመስርቶባቸው የ8 ዓመት እሥር የተበየነባቸው ሲሆን፤ ይግባኝ ጠይቀው እስሩ ወደ 5 ዓመት ዝቅ ተደርጎላቸዋል፡፡

ከ5 ዓመቱ የእስር ጊዜ ውስጥም 3ቱን ዓመት በመጨረሳቸው በአመክሮ ይፈቱ ዘንድ ለማረሚያ ቤቱ ያመለከቱ ሲሆን ማረሚያ ቤቱም ‹አመክሮ መስጠትም አለመስጠትም መብታችን ነው›  በማለት እስከአሁን ሊፈታቸው አልቻለም፡፡ ይህም ብዙ ጥያቄዎችን አስነስቷል፡፡

አንዳንድ ህጋዊ ሁኔታዎች ስለጉዳዩ፡

አመክሮ ምንድር ነው?

ሌላውን ትርጉም ትተን የኢትዮጵያ የወንጀል ሕግ ‹በተወሰነ ጊዜ በአመክሮ መፈታት› በሚለው ክፍል በተለይም በአንቀፅ 202 እንደደነገገው፡

"ተቀጭው ከተወሰነበት የእስራት ጊዜ ከሶስት እጅ ሁለቱን እጅ ወይም ፍርዱ የእድሜ ልክ እስራት ሲሆን ሀያ ዓመት በፈፀመ ጊዜ አግባብ ባለው አካል ወይም በጥፋተኛው አሳሳቢነት ጥፋተኛውን ከቅጣቱ ነፃ ያወጣዋል፡፡"

ይህም ማለት አመክሮ 2/3ኛውን የቅጣት ጊዜውን የጨረሰ ታራሚ ከእስር የሚፈታበት አሰራር ነው፡፡

አመክሮ ለማግኝት ምን መስፈርት ማሟላት ያስፈልጋል?

የኢትዮጵያ የወንጀል ሕግ ከላይ በጠቀስነው አንቀፅ 202 ላይ አመክሮ ለማግኝት አንድ እስረኛ ማሟላት የሚያስፈልገውን መስፈርቶች ይዘረዝራል፡፡ ይህም፡

The Right, the Left and the Wrong Wings

I have heard a lot of political debates in Ethiopia: from emotional facebook arguments to the literary works of academicians. All of them, at least those of I read, refer to the two extreme political spectrums, namely left and right (usually the term wing is hyphenated as suffix of them) but never got a chance to know their true meanings nor what is in between them.

In our political discourse, right wing is usually referred to as a political belief in which a person/group believes in individual rights over group rights whereas left wing is a political ideology where group rights come first.  The worst part of this conventional definition is that you’ll be decided whether you’re a left or right wing (and nothing else) activist/politician only after your opinions on ethno-national versus national political movements are reflected. Those politicians who struggle focusing on ethno-nationals questions are generally considered as leftists. On the other hand, people who focus on multi-national issues are considered as rightists. Having this definition, the two wings consider each other as sinners. This is what I call Wrong-Wing.

To right the wrong wing in our discourse, below here,  I put a few lines of political spectrums from left to right (based on what I gathered from different sources) to show how they are really defined and so, in accordance to the definition, we start labeling the right item with the right tag:

የአዲስ ዘመን “አዝማሚያ ጥናት” አዝማሚያ

አዲስ ዘመን ጋዜጣ (በኢትዮጵያ ፕሬስ ድርጅት እና በሕግ ይፍረስ ተብሎ ያልፈረሰው የኢትዮጵያ ዜና አገልግሎት ትብብር ተሰርቷል ያለውን) ጥናት፣ በፊት ገፁ ላይ፣ ባለፈው ረቡዕ ይዞ ወጥቶነበር፡፡ ጥናቱ፣ እንደአዲስ ዘመን አገላለጽ ‹‹የአዝማሚያ ጥናት›› ነው፡፡ ከዚህ በፊት የአዝማሚያ ጥናት የሚባል ነገር ሰምቼ አላውቅም፡፡ በእንግሊዝኛም ፈልጌ ስላጣሁት አገር በቀል የጥናት ዓይነት ሊሆን ይችላል ብዬ በደንብ አነበብኩት፡፡ ከአነበብኩት የተረዳሁት ነገር ቢኖር ‹የመጽሔቶቹ ጽሑፍ አዝማሚያ ምንድን ነው?› የሚለውን ለማጣራት የተደረገ ሙከራ እንደሆነ ነው፤ እናም እኔም በበኩሌ የጥናቱን (ጥናት ከሆነ) አዝማሚያ ምን እንደሚሆን ለመመርመር ደግሜ አነበብኩት፡፡

የዜናው የመጀመሪያው አንቀጽ እንዲህ ይነበባል፡-

‹‹በኢትዮጵያ ከሚታተሙት መጽሔቶች መካከል ሰባቱ ‹በብዙ ባሕሪያቸው የጽንፈኛ ፖለቲካ ፓርቲ ልሳን መሆናቸው፣ በተሳሳቱ መረጃዎች ይዘት ሕዝቡ በሥርዓቱ ላይ እምነት አጥቶ ለአመጽ እንዲነሳሳ የሚያደርጉ ዘገባዎች ይቀርባሉ› ሲል አንድ የአዝማሚያ ጥናት አመለከተ፡፡…››

‹‹ጽንፈኛ›› ተብለው የተመረጡት ሰባቱ ከነማን ጋር ተወዳድረው እንደሆነ አይገልጽም፤ ሰባቱ ግን አዲስ ጉዳይ፣ ፋክት፣ ሎሚ፣ ቆንጆ፣ ጃኖ፣ ዕንቁና ሊያ ናቸው፡፡ ‹‹ጥናቱ›› ከመስከረም 1/2006 እስከ ኅዳር 30/2006 ለሦስት ወር ዘልቋል ይላል፡፡ ‹‹የአዝማሚያ ትንታኔ›› እያለ የሚጠራው ትንታኔ ግን ጋዜጣው መጽሔቶቹን በገዢው ፓርቲ መነጽሩ ዓይቶ ከመዳኘቱ በስተቀር በቅጡ ለሦስት ቀን ታስቦበት የተጻፈ አይመስልም፡፡

“ይሉሽን በሰማሽ፥ ገበያ ባልወጣሽ”

ያደግነው/የተነገረን እና ካደግን በኋላ/የምናየው/የምንሰማው ስለአገራችን የውጭ ዜጎች ይኖራቸዋል ብለን የምናስበው አመለካከት አናት የሚበጠብጥ ነው፡፡ እኛ ጀግና ሕዝቦች፣ የድንቅ ቅርስና የተፈጥሮ ሀብት ባለቤት፣ እንግዳ ተቀባይ፣ ኩሩ፣ ምናምን… እንባላለን ብለን ስናስብ ኢትዮጵያን ከጎበኟትም፣ በስም ብቻ ከሚያውቋትም ሰዎች የምንሰማው (ወይም የአገራችንን ስም ሲሰሙ ወደህሊናቸው የሚመጣው) ድህነታችንን፣ በዚሁ ሳቢያ በየሰዉ አገር ስደት መሰማራታችን፣ በጦርነት መባላታችንን … ነው፡፡  ሌላው ቀርቶ ዘወትር የምንዘምርላቸውን ሥነ-ሕንፃዎቻችንን እንኳ የሚያውቁ ጥቂቶች ናቸው፤ እነርሱን ሊጎበኙ መጥተው ዘግናኝ ድህነታችንን እና የከተማ ስርዓታችንን ስርዓት አልበኝነት ብቻ በትዝብት እያስታወሱ የሚኖሩ እልፍ ናቸው፡፡

ምናልባት ብዙ የውጭ ዜጎች የሚስማሙበት ሁለት ነገሮች ቢኖሩ የሴቶቻችንን ቁንጅና እና የቡናችንን አሪፍነት ነው፡፡ በነገራችን ላይ፣ የኢትዮጵያ እና ሊቢያ ጨዋታ በደቡብ አፍሪካ ሲካሄድ ‹ኮሜንታተሩ› ስለኢትዮጵያውያን ደጋፊዎች መልካምነት (ብሎም መልከ መልካምነት) ሲያወራ ስሰማ ምንም እንኳን ለኳስ እምብዛም ብሆንም ከዕለት ዕለት በልቤ እየደደረ የመጣውን የመልካም ስም ናፍቆት ቆሰቆሰው - “ምናለ ኳሱን በድል ወጥተው ረሀባችን ባይረሳም እንኳ ከጎኑ፣ መልከ መልካምነታችን፤ ልክ እንደሩጫው ኳስ ተጫዋችነታችን ገጽታችን (brand) ቢሆንልን?” እያልኩ የዋህ ምኞት እመኛለሁ!

ኢትዮጵያውያን ለውጭ ዜጎች

ለዚህ ጽሑፍ ማሳያ የሚሆነኝን ነገር ከጉግል ፍለጋ ላይ ነው ይዤ የመጣሁት፡፡ Ethiopia እና Ethiopian People የሚሉትን ሁለት ቃላቶች በጉግል ምስል ውስጥ አስሳችሁ የምታገኙት የማታውቋትን (ቢያንስ የማታስቧትን) ኢትዮጵያ ቢሆንም እንኳ - የውጭ ዜጎች የሚያስቧትን ኢትዮጵያ ነው፡፡ ከካርታው ውጪ ራቁታቸውን ያሉ ሰዎች፣ የተራቡ ሰዎች፣ የተጎሳቆሉ መንደሮች ምስል ነው፡፡ ማነፃፀር ካሻችሁ ደግሞ ብዙም ሳትርቁ የዛሬ ጎረቤታችን የKenyaን እና Kenyan People የጉግል ምስል ሐሰሳ ውጤት ተመልከቱ - የሚያምሩ የመሬት አቀማመጦች እና የዱር እንስሳት፣ በሚያማምሩ የባሕል ልብሶች ያጌጡ ሕዝቦች ይመጡላችኋል - የዛሬ ሃምሳ ዓመት ነጻ የወጣችው፣ የኛን ግማሽ ሕዝብ ብቻ ያላት ኬንያ የጉግል ገጽታ የእኛን ያስከነዳል፡፡

Throwing a Party in Ethiopia

A couple of years ago, a Canadian writer came to Addis to give a short training for amateur writers including myself. This trainer gave us an assignment of short writing on the first day of the training and we came up with different very short stories from which he chose a few to show some basics.

Among the stories chosen by him, there was one which has a girl character who is managing to attend in a party thrown for her friend's birthday. The writer of this story, in her narration, explained the ambition of the girl to go to the party and how her mother said "No" angrily as soon as her daughter popped the question.
The trainer wasn't comfortable of this statement because he thought mothers just don't say 'No' whenever their daughters (and sons) ask them to go to parties. He said the girl's mother had to ask what kind of party it is before she had to rush to deny permission.

One thing this Canadian didn't know is the contextual meaning of 'party' in Ethiopia. It definitely means that it is an event where alcoholic drinks, smokes are presented accompanied by music and where girls and boys go wrong. It occurs in no Ethiopian's mind that a party could be like an event or a place where freinds gather and have fun without getting wasted. Even night clubs are referred as 'party bet' (party house) colloquially.
So, any healthy mother, who knows the meaning of party in Ethiopia doesn't let her daughter go to the parties.

What caught my attention since then and throughout is that how wronged our concept of having fun is. The most famous recreation means in Ethiopian cities, next to watching football especially for men, is drinking. Alcohol. (Of course I am talking about the urban life, which I know.)

“ገዳይ ሲያረፋፍድ፣ ሟች ይገሰግሳል!”

የማላየው የአማርኛ ፊልም የለም፣ ሁሉንም እያየሁ መበሳጨት ልምዴ ነው፡፡ ሁሉንም አይቼ ‹ቂም› እያጠራቀምኩ በአደባባይ የተሳደብኩበትም ጊዜ እንዲሁ ብዙ ነው፡፡ ‹‹ገዳይ ሲያረፋፍድ›› የሚለውን ፊልም ገና ከመውጣቱ በፊት ወድጄው ነበር፤ በሁለት ምክንያት - አንድም በርዕሱ፣ አንድም በፖስተሩ፡፡ የሚያጠግብ እንጀራ ከምጣዱ ያስታውቃል ሆኖ ነው መሰለኝ ፊልሙም ተነስተው የሚያጨበጭቡለት ዓይነት ነው፡፡ ስለፊልሙ ለመጻፍ የተነሳሳሁባቸው ሁለት ምክንያቶች ናቸው፡፡ አንደኛው የሚያበሳጩኝን ፊልሞች ስሳደብ ከርሜ የሚያስደስተኝን ለማሞገስ ምላስ ሲያጥረኝ ራሴን ስለታዘብኩት ነው፡፡ ሁለተኛው ምክንያት በቀደም ዕለት ዮፍታሔ ሲኒማ አካባቢ ሁለት ወጣቶች ሲያወሩ የሰማኋቸው ስላናደደኝ ነው፡፡

አንዱ፤ ‹ገዳይ ሲያረፋፍድ›ን እንዳታየው፣

ሌላው፤ ለምን?

አንዱ፤ ያስጠላል፡፡

እኔ በማላውቃቸው ሰዎች ጣልቃ ገብቼ፤ ‹አይተኸዋል?› አልኩት ‹አንዱ› በማለት የተገለጸውን አንዱን፡፡

አንዱ፤ ‹አላየሁትም፤ ግን ሰዎች ማስታወቂያውን አይተው አስጥንቅቀውኛል…›

እንግዲህ ይታያችሁ፤ እሱ ራሱ እንኳን ማስታወቂያውን አላየውም፡፡ የአገራችንን ፊልሞች እንደኔ ለትዝብት ብቻ ለማየት ላልቆረጠ ሰው፣ እየተጠቋቆሙ ማየት የተለመደ ነው፡፡ የዚህ ዓይነቱ ጥቆማ ግን ከደረጃ በታች ነው፡፡ ስለዚህ እኔ ሁለቴ ያየሁት ሰውዬ ብመሰክር ይሻላል፡፡ ለልጆቹ የሰጠኋቸው መልስ ‹‹አንደኛ ነው፤ እዩት›› የሚል ነበር፡፡ የቻልኩትን ያክል ለማጋነን ፈልጌ ነበር፡፡ ግን የምሬን ነው፡፡

‹ገዳይ ሲያረፋፍድ› በጣና ኢንተርቴይመንት የቀረበ የናኦድ ለማ ፊልም ነው፤ በፊልሙ ላይ የከተማ ገጽታ ብቻ ሳይሆን የሰለቸናቸውን የከተማ ተዋናዮችንም አናያቸውም፡፡ ፊልሙን ለመውደድ ያበቃኝም አንዱ ይኸው እርምጃው ነው፡፡ ብዙኃኑ የማያውቀውን የከተማ ባለፀጎች ሕይወት ከሚያስኮመኩሙ የፍቅር ኮሜዲዎች በአንዴ ዘሎ ወደገጠር መቼት፡፡ ደፋር ደግሞም የተዋጣለት እርምጃ ነበር፡፡

ፊልሙ ውስጥ እያንዳንዱ ገፀ-ባሕሪ የየራሱን ሚና ድንቅ አድርጎ ከመጫወቱም በተጨማሪ ዳይሬክተሩ ለእያንዳንዷ ዝርዝር እንቅስቃሴ የሰጠበት ሁኔታ ውጤታማ አድርጎታል፡፡ የገጠር ሕይወት እውቀት ለሌለው መማሪያ፣ ላለው ደግሞ ትዝታ ይሰጣል፡፡ የሴቶች እና የወንዶች የገገጠር ቤት፣ መስክ ውስጥ ሚና፤ ማኅበራዊ አኗኗሩ፣ እምነቱ፣ ወዘተርፈው በጥንቃቄ የሚገለጽበት ፊልም ነው፡፡

ጠቅላላ ታሪኩ አገር ባስቸገረ ሽፍታ ላይ የሚያተኩር ነው፡፡ ሽፍታው ቅምጥ አለችው፤ ቅምጡን ሊቀላውጥ የከጀለ አንድ ገበሬ ከሽፍታው ጋር የሚፋጠጥበት ታሪክ ነው፡፡ በትወናው ላይ የአገሬው ሰዎች ተሳትፈውበታል፡፡ ከአነጋገራቸው ጀምሮ መላ አኗኗራቸውን በአንድ ሰዓት ተኩል እጥር፣ ምጥን፣ ጥፍጥ አድርጎ ያቀርበዋል፡፡

መጀመሪያ ላይ እንደገለጽኩት፤ ገና ፊልሙን ሳላየው በፊት ርዕሱን ወድጄው ነበር፡፡ ርዕሱን ግን የወደድኩት፣ በሌላ እሳቤ ነበር፡፡ ‹ገዳይ ሲያረፋፍድ የቀረ ይመስላል› በሚል የራሴ መደምደሚያ ሰጥቼው፡፡ ነገርዬው ከራሴ ጋር በተገጣጠመ ነው፡፡ የማኅበራዊ አውታር የመንግሥት ተቺ እንደመሆኔ ጓደኞቼ ‹ዶሮ አስረዝመው ሲያስሯት የፈቷት ይመስላል› እያሉ ይቀልዱብኛል፡፡ መንግሥታችን የተበሳ ጨ ዕለት ጉድህ ፈላ እንደማለት፡፡ ልክ በዚያ ስሜት ነበር እኔም ርዕሱን የወደድኩት፤ ፊልሙ ግን በሚከተለው ሀገራዊ ዜማ ላይ ተመስርቶ ነው የተሰየመው፤ እዩትና ትወዱታላችሁ፡፡

‹‹ገዳይ ሲያረፋፍድ ሟች ይገሰግሳል፣

አንዱም የመሞቻው፣ አንዱም መሰደጃው ደርሷል፡፡›› (ግጥሙን ተሳስቼ ሊሆን ይችላል)

በገና ጫወታ፥ ይቆጡ ይሆን ጌታው?!

በዓመት አንዴ፣ ቃላት ሳንመርጥ እንዳሻን የምንናገርበት ዕድል ቢኖረን አሪፍ ነው በሚል 'በገና ጫወታ፥ አይቆጡም ጌታ' የሚለውን ተረት ከሞት አስነስቼ ልጠቀምበት ነው፤ እነሆ:–

(ከ18 ዓመታ በታች ለሆኑ ማንበብ አይፈቀድም)

– ፩ —

(ሰሞኑን ከተለቀቀው የይሳቃል ቀልድ የተቀነጨበ፤ በደምሴ)

አንድ ሰው የጋና ኤምባሲን አድራሻ ካድሬውን ጠይቆ የተሰጠው ምላሽ፤ በዚያ ኮብል ስቶን በተነጠፈበት መንገድ ትሄድና በጥቃቅንና አነስተኛ የተደራጁት ወጣቶች የሚሠሩበትጋ ስትደርስ ወደኮንዲሚኒዬሙ ሂድ፣ እዚያ ራዕይህ ይሳካል። ምናልባት ካልተሳካ ግን ችግሩ ከኔ ሳይሆን ከአፈፃፀምህ ነው።

– ፪  —

አንዷ ኮረዳ ጉች ጉች ያሉት ጡቶቿ መሐል የብር መስቀል አድርጋለች። አንዱ ጎረምሳ ዝም ብሎ ወደዚያ አካባቢ ያማትራል።
ልጅት — ምነው፣ እየሱስ የተሰቀለበትን መስቀል እንዲህ የምታየው?
ጎረምሳ —  አይ፣ ግራና ቀኙ የተሰቀሉትን ወንበዴዎች ነው ያየኋቸው።

—  ፫  —
(ግጥም)
ባሳለፍነው ዓመት፥ ያ ሁሉ ሸፋዳ
አንዷ ካሜራ ፊት፥ እርሟን ብት*ዳ
ፊልሙን እስኪጠግብ፥ ኮምኩሞ ሲያበቃ
"ለአገሪቷ ክብር"፥ ቆምኩ አለ ጥበቃ!

ድንቄም የአገር ክብር፣ ድንቄም ውክልና
ቂጥ ገልቦ ክንብንብ፣ የቤትሽ ገመና
ሕዝቤ በያገሩ፥ ገብታ ሽር*ጥና
"ክብር…" ተባለልኝ፥ በቲቪ ታዬና።

ክብር ሲሉ…
ዜጋ በችግር ሰደድ ተነድፎ፥
ካገር እንደከብት ሲነዳ፣
እያየ ዝም ብሎ፥ በዚያ ስሜቱ የሚጎዳ፣
ሊቅም በሉት ደቂቅ፥ በዘነዘና ይ*ዳ።

የኢትዮጵያ የጋዜጠኛ ማኅበራት = የመንግሥት ገደል ማሚቶዎች?

“ሲፒጄ የሃገራችንን ስም ለማጥፋት ስለሚፈልግ ነው እንጂ፣ በጻፈው ጽሑፍ የታሰረ አንድም ጋዜጠኛ የለም፡፡ 3 ጋዜጠኞች የታሠሩት አሸባሪ ተብለው ነው” ~ አቶ አንተነህ አብርሃም (የኢትዮጵያ ብሔራዊ ጋዜጠኞች ኅብረት /ኢብጋኅ/ ፕሬዚደንት)

“[ሲፒጄ] ኢትዮጵያ ጋዜጠኞችን በማሰር ሁለተኛ ናት ብሏል፡፡ ይሄ ከዚህ በፊትም ሆኖ የማያውቅ ግነት ነው፡፡ የታሰረ የለም።” ~ አቶ ወንደወሰን መኮንን (የኢትዮጵያ ነጻ ጋዜጠኞች ማኅበር /ኢነጋማ/ ሊቀመንበር)

“በጻፈው ተፈርዶበት የታሰረ አለ ከተባለ ዶክመንቶችን ማገላበጥ ያስፈልጋል፡፡ ማንም ደግሞ አልታሰረም። ይህ አልሆነም፡፡ ከምላሴ ላይ ፀጉር ይነቀላል፡፡” ~ አቶ ሽመልስ ከማል (የመንግሥት ኮሙኒኬሽን ጉዳዮች ጽ/ቤት ሚኒስትር ዴኤታ)

ከላይ አዲስ አድማስ ጋዜጣ ላይ ከወጣ ቃላቸው ቀንጭቤ ያስነበብኳችሁ አስተያየቶች ውስጥ ምንም ዓይነት መሠረታዊ ልዩነት የለም፡፡ ነገር ግን አንዱ በመንግሥት ባለሥልጣን እና የቀደሙት ሁለቱ ደግሞ የጋዜጠኞችን ጥቅም ለማስጠበቅ በጋዜጠኞች ስም ከተመሠረቱ ማኅበራት ኃላፊዎች የተደመጡ ንግግሮች ናቸው፡፡

በኢትዮጵያ ስምንት የጋዜጠኞች ማኅበራት ሲኖሩ ሦስቱ እንደአካባቢና ጤና ባሉ የተለዩ ጉዳዮች ላይ ብቻ አተኩረው የሚሠሩ ሲሆን ቀሪዎቹ የተለያዩ ጋዜጠኞችን እንወክላለን በሚል የሚንቀሳቀሱ ናቸው፡፡ ሆኖም በአብዛኛው ከመንግሥት ኮሙኒኬሽን ጋር ጋብቻ በመፈፀም የመንግሥትን (የገዢውን ፓርቲ) ጥቅም በማስጠበቅ ሥራ ላይ ተሰማርተው እናገኛቸዋለን፡፡ በመሀከላቸው ፉክክር ቢኖር እንኳን ለማኅበራቱ መሪዎች ጥቅም እንጂ በጋዜጠኞች ጥቅም ላይ የተመሠረተ አይደለም፡፡ ማኅበራቱ አንዳንዶቹ የአሳታሚ ድርጅቶች ባለቤቶች በመሆናቸው መንግሥት ድርጅታቸውን እንዳይጣላባቸው ሲሉ ጋዜጠኞች ላይ የሚደርሰውን በደል በሙሉ አፍ ማጋለጥ አይደፍሩም፡፡ ሌሎቹ አሉን የሚሏቸው አባላት ቢኖሯቸው እንኳን የማኅበሩ አባላት የሚያገኙት ጥቅም የላቸውም፡፡ ሌሎቹ ደግሞ ጭራሹኑ እራሳቸው ለጋዜጠኞቹ ደኅንነት አደጋ ናቸው፡፡

To OR Not To: Ethnic-based Political Party

(An excerpt from ‘Ethnicity and Political Parties in Africa: The case of ethnic-based parties in Ethiopia by Dr. Wondwosen B. Teshome /sub-titles are mine/)

At present, both in established democracies and emerging democracies ethnic-based parties are expanding. In many Western countries that have more homogenous society ethnic parties are rare. But, in Canada and other heterogeneous European countries (e.x. Belgium, Macedonia, Spain, and United Kingdom), in Asia (E.x. India, Russia, Srilanka), and in the Middle East (e.g. Israel) we find ethnic parties (Alonso 2005, Chandra 2004: 1). According to Cheeseman and Ford (2007:23), in Africa between 2001 and 2006 the number of ethnic parties decreased while the number of non-ethnic parties increased.

Moreover, Cheeseman and Ford (2007) revealed that the proportion of ethnic ruling parties dropped from 40% in 2001 to 30% in 2003 and to 20% in 2006. On the other hand between 2003 and 2006 the proportion of ethnic opposition parties increased. In rich countries ethnic parties are less dominant (Banerejee and Pande 2007: 6). It is generally believed that when societies develop and the economy shifts from agriculture towards heavy industry and then service economy, traditional social identities would be eroded. In other words, as argued by Crewe and Denver (1985), Dalton et al (1984), and Norris (2003) high literacy rate, geographic mobility, societal modernization, access to the news media would loosen the grip of ethnicity in developing countries. Hence, “Better-educated and more cognitively sophisticated citizens....have less need to rely upon the traditional social cues of ethnicity in electoral choices” (Norris & Mattes (2003:5).