Skip to main content

Posts

Showing posts from April, 2011

ከሠራተኛ፣ ለማኝና ቀማኛ ማነው በላተኛ?

እንዲያው ለመንደርደር ያህል ‹‹ከለማኝና ከቀማኛ የቱ ይሻላል?›› ተብላችሁ ብትጠየቁ መልሳችሁ ምን ይሆናል? ነገሩ ከሁለት መጥፎ ነገሮች የተሻለ መጥፎ መምረጥ ነው፡፡ (የተሻለ መጥፎ ስንል ጉዳቱ ያልከፋ እንደማለት ነው፡፡) ስገምት፥ ብዙዎቻችሁ ለማኝ የምትመርጡ ይመስለኛል፤ ግን ለማኝ ከቀማኛ በምን ይሻላል? ሁለቱም የሰው ገንዘብ ፈላጊዎች አይደሉም? ጨዋታን ጨዋታ ያነሳዋል እንዲሉ፣ አንዴ የታዘብኩትን ላውጋችሁ፡፡ ከእለታት አንድ ቀን፣ ከአንድ ካፍሬተሪያ በረንዳ ላይ ቁጭ ብዬ ማኪያቶ እየጠጣሁ እቆዝም ነበር፡፡ ከፊት ለፊቴ ታክሲ ተራ አለ፡፡ ታክሲው ተራ አካባቢ፥ ከባለታክሲዎቹ ውጪ የዕለት እንጀራቸውን ለማግኘት የሚራወጡ ሦስት ተዋናዮች ነበሩ - ተራ አስከባሪው፣ ለማኝ እና ማስቲካ ቸርቻሪ፡፡

ኢትዮጵያ የኢስላምም የክርስቲያንም ደሴት ናት

የእስልምና እምነት ተከታይ አይደለሁም፤ ለነገሩ የክርስትና እምነት ተከታይም አይደለሁም፡፡ ነገር ግን ዛሬ ሙስሊም ሆኜ ሳስበው ‹‹ኢትዮጵያ የክርስቲያን ደሴት ናት›› የሚለው ቃል ሳስበው ከፋኝ፡፡ ኢስላም እና ክርስቲያን ተጣጥመው በአንድ ጣሪያ ስር የሚያድሩባት እየተባለች የምትሞገሰው ኢትዮጵያ ውስጥ ‹‹ኢትዮጵያ የክርስቲያን ደሴት ነች›› የሚል ቲሸርት ለብሶ መሄድ የፀብ አጫሪነት ጠባይ ነው፡፡ ይሄ ብቻም አይደለ፤ አሁን አሁን የዓለም አቀፍ ሚዲያዎችን ትኩረት በሚስብ መልኩ በምዕራብ ኦሮሚያ ቤተክርስቲያናት እየተቃጠሉ፣ ክርስቲያኖች እየተሰደዱ ነው - ይህንንም ክርስቲያን ሁኜ ሳስበው ያስከፋል፡፡

አማርኛ ሃይማኖቱ ምንድን ነው?

አማርኛ የኢትዮጵያ ብሔራዊ ቋንቋ የሚል ማዕረግ ባይኖረውም፣ የፌዴራል መንግስት የስራ ቋንቋ ነው፡፡ ልክ ከ፹ በላይ እንደሆኑት ቋንቋዎቻችን ሁሉ ኢትዮጵዊነት በአማርኛ፣ አማርኛም በኢትዮጵያዊነት ይገለፃሉ፡፡ ኢትዮጵያ ደግሞ በሃይማኖት መቻቻል አንቱ የተሰኘች ሃገር ናት - ‘ተብሏል፣ ብለናል፣ አስብለናል፡፡’ ታዲያ አማርኛስ ምን ያህል የሃይማኖታዊ መቻቻል ‘ሙድ’ ገብቶታል? ‘እንጠይቃለን፣ እንመልሳለን፡፡’ 1 - ሠላምታ ‘ጤና ይስጥልኝ’ በሚለው የኢ-አማኒ ጓዶች ተመራጭ አማርኛ እንኳን ብንጀምር በውስጡ ሰጪ አለ፡፡ ስለዚህ አማርኛ ሃይማኖት ባይኖረው እንኳን እምነት እንዳለው ከአጀማመራችን እንረዳለን፡፡ ስንቀጥል፡- ‘እንደምን አደርክ፣ ዋልክ?’ ለሚለው ምላሹ ‘እግዚአብሔር ይመስገን’ ይሆናል፡፡ አሁን አማርኛ ክርስቲያን ነው ለማለት የሚያስችል ፍንጭ መረጃ አገኛችሁ ማለት አይደለም? ክርስቲያን ያልሆኑ አማርኛ ተናጋሪዎች የአምላካቸውን ስም ተክተው ሊናገሩ ይችላሉ ግን አማርኛ አይመስልም፡፡ ‘ደህና’ የሚል ምላሽ ብቻ ብትሰጡ ደግሞ ባዶ ይመስላል፡፡ እኔ ለሰላምታ ‘ደህና’ የሚል ምላሽ አዳብሬያለሁ፡፡ ሰዎች ግን ‘ደህና’ የሚለውን ቃል በጥርጣሬ ነው የሚያዩት - ‘ደህና አይደለህም እንዴ?’ ደህንነት በአማርኛ በ‘እግዚአብሔር ይመስገን’ ብቻ ነው የሚረጋገጠው፡፡ ስለዚህ የታከተኝ ጊዜ ‘ኧረ ደህና ነኝ! እግዚአብሔር ይመስገን’ ብዬ እገላለገላለሁ፡፡ 2 - መልካም ምኞት መግለጫ ኢ-አማኒ የአማርኛ ተናጋሪ የመልካም ምኞት መግለጫ እጥረት አይቸግረውም፡፡ ከ‘እንኳን ደስ አለሽ/አለህ’ በስተቀር ሌላ ሃይማኖት ቀመስ ያልሆነ ቃል/ሐረግ የለም፡፡ ‘እንኳን ደስ አለሽ/አለህ’ ደግሞ ለተሳካ ጉዳይ ብቻ ነው፡፡ በርግጥ ‘ይቅናህ’ የሚል ቁጥብ አማርኛም...

አማርኛ፣ ኣማርኛ፣ ዐማርኛ ወይስ ዓማርኛ?

በበፍቃዱ ኃይሉ - “እዚህ ግቢ የሚሸጥ ዕንጀራ አለ” የሚል ፅሁፍ አንድ ግቢ በር ላይ ተፅፎ ባላ ይ ኖሮ ይህንን ፅሁፍ ለመፃፍ አልነሳሳም ነበር፡፡ ማስታወቂያውን አንብቤ ስጨርስ የሆነ ነገር እንደጎደለው ተሰምቶኝ ደግሜ አስተዋልኩት፡፡ እርግጥ ነው ዕንጀራ የሚለው ቃል ውስጥ ያለችው “ ዕ” ለቃሉ ተስማሚ ትክክለኛዋ ሆሄ አልነበረችም፡፡ ለቃሉ ሌላ ትርጉም ባትሰጠውም ቅሉ እኔን ለማደናገር ያክል ግን በቅታለች፡፡ አማርኛ ቋንቋ የ“ግዕዝ” ፊደላትን መጠቀሙ ያጎናፀፈው ፀጋ ለእያንዳንዱ ድምፅ አንድ ሆሄ ማስቀመጡ ብቻ አይደለም፡፡ አንዳንድ ድምፆች እንዲያውም ትርፍ ሆሄያት አሉዋቸው፡፡ እነዚህ ሆሄያት ከልምድ ብዛት ከቃላቱ ጋር ይዋሃዱ እና በአእምሮአችን ይታተማሉ፡፡ ከላይ እንደገለፅኩት፤ ምናልባት መንትያቸው ተተክቶባቸው ያነበብናቸው ግዜ ልክ የቃላቱ ትርጉም የተለወጠ ያህል ግር ይለናል፡፡ ይሄ ግን ዛሬ፣ ዛሬ በብዙ ወጣቶች ላይ የሚስተዋል ነገር አይደለም፡፡ ምክንያቱ ደግሞ ወጣቶቹ በአማርኛ አፃፃፍ ክህሎታቸው ስለበፀለጉ አይደለም፡፡ ብዙዎቹ እንኳንስ ለሆሄያት ግድፈት ሊጨነቁ ይቅርና ዓረፍተ ነገሮቹን ለዛ ባላቸው መንገድ ገጣጥመው ለመፃፍም እየተቸገሩ ይገኛሉ፡፡ ለምን? እንዳለመታደል ሁኖ ከላይ ላነሳሁት ጥያቄ ፈጣን ምላሽ የሚሰጠኝ የምርምር ፅሁፍ አጠገቤ አላገኘሁም፡፡ ይሁን እንጂ እኔ በጥያቄው ላይ የራሴን መደዴ መላምት ማስቀመጤ አልቀረም፡፡ ከነዚህም ውስጥ፡- ለአማርኛ ትምህርት የተሰጠው ትኩረት አናሳነት፣ የግዕዝ ሆሄያት መብዛት እና የፊደሎች ድግግሞሽና የድግግሞሹ ፋይዳ ማጣትን እንደዓቢይ ምክንያቶች ወስጃቸዋለሁ፡፡ ፩ኛ - አማርኛ ለምኔ? በአገራችን አማርኛ ቋንቋ የመንግስት መስሪያ ቤቶች የሥራ ቋንቋ እንደሆነ በአዋጅ ቢቀመጥም በአፍቃሬ እንግሊዘ...

5 Myths of Ethiopia

All you heard about Ethiopia is not true ነገሩ ወዲህ ነው፡፡ CBC News የተሰኘው የካናዳ መገናኛ ብዙሐን በድረ ዓምባው ‹‹ለጋሽ ሃገራት በኢትዮጵያ ላይ ጫና እንዲያደርጉ›› Human Rights Watch የተሰኘው የሰብዓዊ መብቶች ተሟጋች መጠየቁን የሚያመለክት ዜና ይዞ ወጥቶ ነበር፡፡ በዘገባው ላይ ካናዳ ለምስራቅ አፍሪቃ 4ኛ ለጋሽ ሃገር መሆኗን ገልጧል፡፡ ከዜናው ቀጥሎ በርካታ ካናዳውያን አስተያየታቸውን አስፍረው ነበር፡፡ እነዚያን አስተያየቶች ማንበብ ‹‹ኩራት እራቴ› ለሚለው የኢትዮጵያ ሕዝብ አሸማቃቂ ነው፡፡ ኢትዮጵያ ከተመፅዋችነትም በላይ በባዕድ ሃገራት ዜጎች የተሰለቹ ስደተኞች ማፍራቷን ከአስተያየቶቹ መረዳት ይቻላል፡፡ ሁሌም በኢትዮጵያ ጉዳዮች እንደማደርገው ዛሬም ተብሰከሰኩ፡፡ ኢትዮጵያ ‹ቀደምት› የሚለውን ስሟን ብቻ ይዛ ዛሬ ላይ በኋላ ቀርነት ለመፈረጅ ያበቃት ነገር እንደው ምን ይሆን? ለዚህ ዓይነቱ ጥያቄ በየጊዜው የተለያየ መልስ አገኛለሁ፡፡ ዛሬም እንደዛው፣ ልዩነቱ የዛሬውን መልሴን በሌላ አማራጭ ከመቀየሬ በፊት ለናንተ ማስነበቤ ነው፡፡